Twórcy

  • reżyseria Katarzyna Minkowska
  • dramaturgia Joanna Połeć
  • adaptacja Joanna Połeć, Katarzyna Minkowska
  • scenografia Łukasz Mleczak
  • reżyseria świateł Monika Stolarska
  • wideo Marek Kozakiewicz
  • kostiumy Jola Łobacz
  • muzyka Wojciech Frycz
  • choreografia Krystyna Lama Szydłowska
  • asystent reżyserki Maciej Ćwieluch
  • pianista Marcel Baliński

Obsada

  • Justyna Janowska — Elisabeth Demand
  • Halina Rasiakówna — Wendy Demand
  • Tomasz Lulek — Daniel Gluck
  • Filip Szatarski — Młody Daniel Gluck
  • Agnieszka Kwietniewska — Zoe Spencer-Barnes
  • Michał Opaliński — Charlotte (pocztmistrz, rejestratorka, pocztmistrzyni, człowiek-drzewo, akuszerka)
  • Igor Kujawski — Czytelnik (lekarz/promotor)
  • Katarzyna Wuczko — Pauline Boty
  • Lokalna społeczność:
  • Maciej Ćwieluch, Jan Dusza, Mateusz Guzowski, Anastazja Kowalska, Olga Mleczko, Jakub Sendek

Prapremiera polska

15 listopada 2024 w Centrum Sztuk Performatywnych Instytutu Grotowskiego

  • kurator projektu Piotr Rudzki
  • produkcja Renata Majewska
  • wsparcie produkcyjne Alicja Szumańska
  • plakat, zdjęcia Natalia Kabanow
  • internet Piotr Sarama
  • promocja, marketing Mariusz Turchan, Paulina Tomczyk
  • koordynacja pracy artystycznej Ada Tabisz
  • kierownik techniczy Piotr Jacyk
  • światło Sławomir Brzeziński
  • dźwięk Wojciech Dziedzicki, Jakub Dziedzicki
  • wideo Krzysztof Pańtak
  • charakteryzacja Justyna Pokojewska, Dawid Biernat
  • garderobiana Sara Bartoszewska
  • krawcy Maria Huzarska, Artur Mazur

Najnowsza premiera Teatru Polskiego w Podziemiu to sceniczna adaptacja powieści Ali Smith Jesień w reżyserii Katarzyny Minkowskiej – jednej z najzdolniejszych artystek najmłodszego pokolenia. Przyglądając się z bliska relacji dwójki nietypowych przyjaciół – stuletniego, pogrążonego we śnie Daniela oraz trzydziestoletniej Elizabeth – Ali Smith buduje w książce pejzaż społeczeństwa w momencie zmiany. Pejzaż w postaci kolażu składającego się z wyciętych różnych skrawków rzeczywistości: wspomnień, obrazów, zapomnianych emocji czy – aktualnego dziś bardzo – chaosu społecznego, pogłębiających się podziałów, które wpływają na życie jednostki. Rzeczywistość miesza się tu ze snem, sen ze wspomnieniem, a wszystkiemu towarzyszy – prawie niezauważalnie – zmiana pory roku. Po gorącym i dusznym lecie przychodzi jesień. Te wszystkie tropy, wycinki i skrawki służą stworzeniu opowieści teatralnej, która w równym stopniu operuje poetyką onirycznego obrazu, co jest próbą analizy, w jaki sposób rzeczywistość polityczna i społeczna determinuje to, kim jesteśmy.

Spektakl jest na podstawie książki Ali Smith Jesień (Autumn)
Copyright © 2016, Ali Smith
All rights reserved (wszelkie prawa zastrzeżone)

W spektaklu wykorzystano utwory: Nie wchodź łagodnie do tej dobrej nocy (Do not go gentle into that good night) oraz Nagrobek mi powiedział, kiedy umarła (The Tombstone Told When She Died) Dylana Thomasa w tłumaczeniu Stanisława Barańczaka, Złej feministki Roxane Gay w tłumaczeniu Anny Dzierzgowskiej oraz Save the Last Dance for Me Doca Pomusa i Morta Shumana w wykonaniu Bruce’a Willisa. Licencja na korzystanie z Utworów została udzielona przez Stowarzyszenie Autorów ZAiKS.

Uwaga! W spektaklu wykorzystywane są światła stroboskopowe i dymy, występuje nagość oraz dym papierosowy.

Czas trwania spektaklu: 2 godziny i 20 minut (bez przerwy)

Gramy

14.02 pt.
19:00
Centrum Sztuk Performatywnych Instytutu Grotowskiego
15.02 sob.
19:00
Centrum Sztuk Performatywnych Instytutu Grotowskiego
16.02 niedz.
17:00
Centrum Sztuk Performatywnych Instytutu Grotowskiego

Teksty

Jesień to spektakl gęsty od znaczeń, prowadzony z wielkim wyczuciem, odtańczony z sensem, zobrazowany aluzyjnie i wyśmienicie zagrany. Zabawny i refleksyjny, z mistrzowsko rozrysowaną amplitudą emocji. To opowieść o przemijaniu, zmianie, buncie, próbie akceptacji nieuniknionego, cykliczności przeobrażeń natury i o wielu innych wartościach, które będziemy chcieli lub mogli z niego odczytać (…) Idźcie, zobaczcie, przeżyjcie. Teatr Polski w Podziemiu posadził w Piekarni drzewo, które powinno zostać opatrzone tabliczką 'pomnik natury i kultury'.”

Dorota Olearczyk
[w:] PIK.wroclaw.pl

„Ta Jesień zaskoczyła nas cudowną wiosenną lekkością, humorem, dobrą literaturą. Jest to jedna z najlepszych sztuk teatralnych ostatnich lat. Były w niej senne wspomnienia, feministyczne ruchy społeczne, wspomnienia rewolucji i zwykłej bezsilności. Ten kalejdoskop faktów ukazuje nam społeczeństwo w obecnych czasach i zmusza do odpowiedzi co jest naprawdę ważne w czasach sztucznej inteligencji, cyfrowej inwigilacji i migracji społeczeństw. Panta rhei - wszystko płynie jak mawiał Heraklit z Efezu.”

Maria Magdalena Nawrot
[w:] DTV24

„Nadeszła Jesień Katarzyny Minkowskiej w Teatrze Polskim w Podziemiu. Drodzy, cóż to za przepiękny spektakl według słów Ali Smith. Mój mózg skąpał się w ciepłej kąpieli myśli. Mentalne spa! Dlaczego chodzimy do teatru? Uwikłani w swoje ciągle niemożliwe wybory, nie mogący odkryć samych siebie, katowani codziennymi rutynami na scenie widzimy ludzi takich i nie takich jak my sami. Odnajdujemy siebie w okruchach ich spraw, ale też gubimy się. Nie jestem starcem, nie jestem dziewczyną, byłem dzieckiem, straciłem kogoś, zyskałem może spokój? W takim "jesiennym" teatrze ci bohaterowie już zrozumieli, już dokonali niemożliwego wyboru i to co zaskakujące przynosi ulgę nam widzom.”

Kuba Tabisz

„Sceniczna adaptacja powieści wybitnej szkockiej pisarki Ali Smith to znakomita robota reżyserska, ułożona w balladę na wiele wybitnych aktorskich głosów. Jesień w reżyserii Katarzyny Minkowskiej jest moim nowym, ulubionym spektaklem Teatru Polskiego w Podziemiu (zaraz po Finnegan’s Wake/Fake).”

Dagmara Chojnacka
[w:] Radio RAM

Jesień mieni się wszystkimi kolorami emocji od pierwszych scen, gdy widzimy dwa pokaźne kopce suchych liści, w których bohaterowie zdają się szukać schronienia. Wraz z rozwojem akcji pojawia się ożywione drzewo, mistrzowsko zagrane przez Michała Opalińskiego. Dialog człowieka-drzewa z uzbrojonym człowiekiem to jedna z najważniejszych scen zarówno powieści Ali Smith jak i spektaklu w Piekarni. Michał Opaliński gra kilka postaci i to zarówno kobiecych, jak i męskich, ale jest też drzewem. Prawdziwym aktorskim majstersztykiem jest tu stworzenie postaci zarówno komicznych (pracownik i pracownica poczty), jak i tragikomicznych (sprzątaczka, pielęgniarka). Warto zwrócić uwagę na sposób w jaki Michał Opaliński mówi jako drzewo.”

Ewa Mecner
[w:] Artystyczne spojrzenie

„Piękna rzecz o upływającym czasie i próbie zatrzymania pamięci. Warto dać nura w ten niezwykły szelest jesiennych liści w fantastycznym wykonaniu aktorów Teatru Polskiego w Podziemiu i studentów wrocławskiej AST. Spektakl, którzy jest jak dobra herbatka z miodem i imbirem - rozgrzewa, przynosi ulgę i spokój. Idealny na jesienne (i nie tylko) wieczory. Koniecznie!”

Marcin Wojciechowski
[w:] Och Kultura

„Twórcom udało się wykreować niepowtarzalną atmosferę, w której jako widzowie możemy bez większego problemu zobaczyć ukryte barwy, poczuć zapachy, a nawet zdawać by się mogło, zapaść jesienny sen i dać się porwać zwinnie prowadzonej narracji. Odkrywamy nieujawniane dotąd emocje towarzyszące bohaterom i razem z nimi zanurzamy się w ich snach, obrazach i wspomnieniach, w świecie gdzie przeszłość przenika się z teraźniejszością. Nie zabrakło również humoru.”

Krzysztof Antonik
[w:] Teatrealnie.pl

Jesień Ali Smith jest powieścią złożoną z ulotności: wspomnień, myśli, jawy, snu. Katarzyna Minkowska wraz z Joanną Połeć wiernie zaadaptowały ten niełatwy tekst, i zrobiły to zarówno pod względem fabularnym, jak i stylistycznym - zawarta w książce nieoczywistość w meandrowaniu między wątkami, czasami, tonacjami, rzeczywistością i nierzeczywistością obecna jest także na scenie, czyniąc spektakl Minkowskiej jednocześnie intymnym i monumentalnym.”

Mateusz Michalski
[w:] na.sztuki

„W Jesieni autorstwa utytułowanej szkockiej pisarki Ali Smith opis podzielonej na tle stosunku do imigrantów pobrexitowej Wielkiej Brytanii sąsiaduje z kameralnymi historiami o dojrzewaniu, z pogranicza psychoterapii i realizmu magicznego (…) Zrealizowany we wrocławskim Teatrze Polskim w Podziemiu spektakl wpisuje się w polskie współczesne podziały i politykę, ale jego największą siłą jest delikatność oraz aktorstwo, w tym wszystkie role Michała Opalińskiego, który równie przekonujący jest, gdy wciela się w urzędniczki, pielęgniarki, jak i w człowieka-drzewo.”

Aneta Kyzioł
[w:] Polityka

„Wyjątkowy spektakl i wyjątkowa książka. Świetne połączenie i uzupełnienie. Tym razem najpierw obejrzałam spektakl, po nim przeczytałam książkę. Było to niezwykłe doświadczenie - na bieżąco słyszeć jeszcze głosy aktorów, widzieć to, co znalazło się w adaptacji i to, co zostało tylko w książce.

Kolejny spektakl Teatru w Podziemiu i kolejny zachwyt. Było tu wszystko, co dla mnie ważne. Mądrość, wrażliwość, emocje, doskonała gra aktorów - wszystko tu zagrało ze sobą i współistniało. Lecące wspomnienia, spadające liście, ulotność. Wszystko w onirycznej otoczce.

Książka nie jest prostą historią, którą łatwo opowiedzieć i zinterpretować. Tym bardziej jestem pod wrażeniem wrażliwości reżyserki, która potrafiła w wyważony sposób połączyć wszystko w spójną całość. Nie brakuje tu humoru i dystansu - szczególnie role Michała Opalińskiego zasługują na owacje na stojąco. Spektakl idealny na jesienne wieczory. A proza Ali Smith - intrygująca. Czytanie tej książki to była przyjemność. Nie jest to łatwa proza, ale „buszowanie” wśród przemyśleń autorki daje dużo satysfakcji.”

Agnieszka Kościelniak
[w:] więcej.kultury

„(…) najnowsza sztuka Katarzyny Minkowskiej doskonale oddaje poetycki przekaz niezwykłej książki Ali Smith. Dbając o najmniejsze szczegóły młoda reżyserka, w "duchu" powieści twórczo interpretuje tekst, sprawia wrażenie, jakby się nim bawiła, wydobywając całą gamę nastrojów, tworząc szczególny klimat, którego istotą jest uobecnienie dynamiki życia w całej jego chaotyczności, w jego pięknie, którego nie sposób ująć w jedną, konsekwentną interpretację. Chodzi bowiem o to, by ukazać autentyczność i intensywność naszych myśli, doświadczeń, by zbliżyć się do źródeł doświadczenia, porzucić zniewolenie przez wszelkie normy, które utrudniają nam aktywne uczestnictwo w tym, co się zdarza. W ten sposób spektakl otwiera się na widza, porusza, uczy nowej wrażliwości, zaprasza w podróż poza konwencjonalne doświadczenie czasu stając się niezapomnianą na całe życie lekcją.”

Dorota Seńków
[w:] Dziennik Teatralny

„Niejednolita i poszatkowana narracja, wyłaniająca się z tak wielu estetyk i form, potęguje wrażenie polifoniczności prezentowanej opowieści. Fakt, że twórczyniom i twórcom udało się stworzyć z nich logiczną i zrozumiałą dla widzów strukturę, świadczy o ich zdolności do przekuwania społecznych i kulturowych obserwacji w wysublimowane teatralne znaki (...) Trzeba nauczyć się dostrzegać obrazy, ożywiać stop-klatki z przeszłości. Rozumieć je. Czytać („Zawsze coś czytaj. Nawet jeśli nie czytasz niczego dosłownie” – radzi Daniel). Być ponad czasem. Wracać do miejsc, których nie ma. Wszystko to warto robić zwłaszcza podczas długiej i ciemnej jesieni.”

Kamil Bujny
[w:] Czas Kultury

Jesień chce się oglądać nie tylko raz. Może nie tylko oglądać i słuchać, ale znaleźć się i być w "jesiennym kokonie". Otula duszę, niczym lekki, ciepły koc. Jest to tym bardziej zaskakujące, że nie jest to komedia, nie jest to też opowieść o błahych sprawach, a wręcz przeciwnie – o sprawach bardzo poważnych. Jej lekkość i subtelność jest wypadkową mądrego traktowania całości przez zespół.”

Małgorzata Matuszewska
[w:] miarakultury

„Przyjemnie było zobaczyć choćby tych, których widujemy na deskach od kilkudziesięciu lat (ekspresywna Rasiakówna, refleksyjny Lulek), jednak największe wrażenie zrobił na nas Michał Opaliński – pełen specyficznego wdzięku, konsekwentny i wielokrotny (poczmistrz, poczmistrzyni, pielęgniarka, drzewo). Gdy bronił brytyjskich przepisów dotyczących wyrabiania paszportów, aż chciało się stanąć po stronie biurokratycznego systemu, który reprezentował, przeciwko roszczeniowej i niepokornej petentce z artystowskim zacięciem (wiemy, wiemy, nie takie stanowisko powinniśmy zająć). Gdy opowiadał dowcipy o krowach na drzewie, śmialiśmy się szczerze. Jak na seryjnie drugoplanowy występ, był on według nas wybitny.”

Jarosław Klebaniuk
[w:] Teatr dla Wszystkich

Jesień w reżyserii Minkowskiej należy uznać za mądry, rzetelny, porządny teatralny projekt. Projekt bardzo wyważony – postrzegam ten spektakl w kategoriach złotego środka, przemyślanego lawirowania pomiędzy różnymi opozycjami: literaturą i oryginalną dramaturgią, prywatnym i publicznym wymiarem historii, formalnym realizmem i oniryzmem, wykorzystywaniem aktorskiego doświadczenia i nowej, młodej, scenicznej energii.”

Justyna Kowal
[w:] Didaskalia Gazeta Teatralna

Spektakl współfinansowany z budżetu Samorządu Województwa Dolnośląskiego
Koprodukcja Ośrodka Kultury i Sztuki we Wrocławiu, Instytut im. Jerzego Grotowskiego we Wrocławiu i Fundacji Teatr Polski — TP dla Sztuki
licencjodawcy: Grupa Wydawnicza Foksal sp. z o.o., Wydawnictwo W.A.B., Stowarzyszenie Autorów ZAiKS
Partnerzy: Bulvary, Stokado, SVG Studio
Patroni medialni: dlaStudenta.pl, DTV24, Radio Wrocław, Radio Wrocław Kultura, Radio RAM